انقلاب در کشاورزی با مدل هلندی
اقتصاد خوب: هلند بعد از دو دهه تحقیق برای «انقلاب در کشاورزی»، به سطحی از نوآوری دست یافته که میزان مصرف آب برای تولید برخی محصولات تا ۹۶ درصد کاهش یافته است. «زراعت عمودی» و «گلخانه شیشهای» از جمله ابداعات هلند است.
به گزارش دنیای اقتصاد به نقل از Washington Post، دو دهه پیش، وقتی نگرانیها درباره ناتوانی هلند برای تامین غذای ۱۷ میلیون جمعیت این کشور تشدید شد، «افزایش دو برابری تولید غذا، با منبع نصف شده» به شعار همبستگی هلندیها تبدیل شد.
این کشور که کمی بزرگتر از ایالت مریلند آمریکا است، نه تنها از پس این کار برآمد، بلکه بعد از آمریکا، به دومین صادرکننده محصولات کشاورزی دنیا از نظر ارزش تبدیل شد و شاید موضوع مهمتر در آستانه گرمایش زمین: هلند یکی از بزرگترین صادرکنندگان تکنولوژی تولید موادغذایی و کشاورزی است.
هلندیها پیشتاز تولید گوشت آزمایشگاهی از طریق کشت سلولی، زراعت عمودی، تکنولوژی بذر و روباتیک در تولید شیر و کشت محصول هستند و نوآوریهایی را رهبری میکنند که بر کاهش مصرف آب و همچنین کاهش انتشار کربن و متان متمرکزند.
هلند سالانه ۴ میلیون گاو، ۱۳ میلیون خوک و ۱۰۴ میلیون مرغ پرورش میدهد و بزرگترین صادرکننده گوشت اروپاست. همچنین سبزیجات بیشتر کشورهای اروپای غربی را تامین میکند. این کشور نزدیک به ۱۰ هزار هکتار گلخانه برای کشت محصول دارد.
این گلخانهها که آب و کود کمتری مصرف میکنند، میزان محصولی را که در کشاورزی سنتی به حدود ۱۰ هکتار زمین نیاز دارد، در یک هکتار رشد میدهند. مزارع هلند، برای کشت حدود نیم کیلو گوجه فرنگی فقط نیم گالن آب مصرف میکنند، در حالی که میانگین جهانی بیشتر از ۲۸ گالن است.
بیش از نیمی از زمینهای موجود در هلند برای کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرند. این معروف است که تمرکز صرف هلندیها بر تولید غذا، به دلیل قحطی آزاردهندهای بوده که این کشور در طول جنگ جهانی دوم تجربه کرد. اما میتوان ادعا کرد شیفتگی آنها به مواد غذایی در قرن هفدهم آغاز شد؛ زمانی که در مرکز تجارت جهانی چاشنی و ادویه قرار داشتند.
قرار گرفتن هلندیها در مرکزیت تولید مواد غذایی دنیا آنقدر مسلم است که از ۲۰ کسب وکار بزرگ محصولات غذایی، ۱۵ شرکت در این کشور مراکز بزرگ تحقیق و توسعه دارند: ازجمله نستله، کوکاکولا، یونیلیور، کارگیل و کرفت هاینز.
هلندیها با توجه به محدودیت زمین و آب و هوای بارانی، سعی کردند بازدهی را از طریق روشهای دیگر بالا ببرند. اما چالشهایی هم وجود دارد. صنعت گلخانه تا حدی به خاطر انرژی ارزان شکوفا شده بود، اما حالا اروپای غربی با افزایش قیمت سوخت مواجه شده است؛ و فعالیتهای دامپروری هلند هم در معرض ریسک است.
تابستان امسال، دولت ائتلافی محافظه کار، وعده داد انتشار نیتروژن را تا سال ۲۰۳۰ نصف کند که این موضوع نیازمند کاهش شدید تعداد حیوانات پرورشی در این کشور است. کشاورزان و دامداران به این موضوع اعتراض کرده اند و هنوز مشخص نیست این مانع چگونه رفع خواهد شد.
تکنولوژی بذر
شرکتهای هلند، برترین تامین کنندگان بذر برای گیاهان و سبزیجات تزئینی هستند. منطقهای در شمال غربی این کشور به نام «سید ولی» (Seed Valley) وجود دارد که همواره انواع جدیدی از سبزیجات و گلها در آن تولید میشوند. دفتر مرکزی شرکت «انزا زادن» (Enza Zaden)، در همین منطقه قرار دارد؛ دقیقا در شمال آمستردام.
انزا زادن، طی سه نسل از یک فروشگاه محلی خانوادگی به یک شرکت بزرگ جهانی تبدیل شده و با بیش از ۲۵۰۰ نیروی کار و ۴۵ شرکت تابعه در ۲۵ کشور، در حال حاضر رهبر بازار در پرورش سبزیجات است.
ژاپ مازرو، مدیر انزا زادن، میگوید این شرکت سالانه ۱۰۰ میلیون دلار برای تحقیقات هزینه میکند تا حدود ۱۵۰ گونه جدید سبزیجات را به دنیا معرفی کند. «ما بیشتر یک شرکت تحقیقاتی هستیم. با تغییرات اقلیمی، باید منتظر وضعیت بد آب هوایی باشیم و به همین دلیل به دنبال گونههای منعطفتر برای مزارع ارگانیک و همچنین گونههای مقاوم در برابر نمک برای مناطقی هستیم که کیفیت آب در آنها چندان خوب نیست.»
این شرکت بذرهایی برای همه نوع آب و هوا، پرورش در فضای باز و همچنین فضای بسته، تولید میکند. مازرو میگوید: «ما مزرعه مسقف خودمان را داریم و انواع گونههای آینده و محصولاتی که امکان کشت سریع دارند، پرورش میدهیم؛ محصولاتی مثل کاهو و کلا گیاهان برگ دار. ژنتیک گیاهان مثل تکنولوژی قابل توسعه است و کشاورزی در فضای بسته ارزانتر تمام خواهد شد. ما تازه در نخستین روزهای این صنعت هستیم.»
انزا زادن سالانه بیش از ۱۲ میلیون کاهو کشت میکند، اما پرورش گوجه در دهه ۶۰ این شرکت را بهطور جدی مطرح کرد و شاید هلند را در نقشه صادرات این محصول در دنیا قرار داد. گلخانههای این کشور نزدیک به یک میلیون تن گوجه در سال صادر میکنند که رقم کل آن به ۲ میلیارد دلار میرسد.
تولید پربازده
طبیعت بی رحم است. ممکن است آفتاب بیش از حد نیاز باشد یا به اندازهای که لازم است، نباشد. آفتها حمله میکنند. بارندگی زیاد میشود و بذرها را از بین میبرد.
الکو اوکرز، مدیرعامل شرکت «پلنت لب» (PlantLab) که مزارع متناسب سازی شده در فضای بسته – سیستمهایی که آن را «واحدهای تولید گیاه» مینامند – را در سراسر دنیا مدیریت میکند میگوید: «ما معتقدیم میتوانیم خیلی بهتر از طبیعت عمل کنیم.» درست است که کشاورزان مزارع عمودی در فضای بسته، لامپهای الکتریکی گران را جایگزین نور رایگان خورشید کرده اند، اما به گفته اوکرز میتوانند برای رسیدن به بازدهی مداوم و مورد اطمینان، هر متغیری را آسانتر کنترل کنند.
سه بنیان گذار این شرکت، نخستین نمونه محصول خود را در سال ۲۰۰۸ معرفی کردند و سپس شرکت را در سال ۲۰۱۰ تاسیس کردند که به کشاورزان گلخانهای کمک میکند بازدهی محصولات خود را با لامپهای LED افزایش دهند. سیستم آنها، سبزیجات تازه روزانه برای ۱۰۰ هزار شهروند را تامین میکند که کشت آن در منطقهای که کوچکتر از دو زمین فوتبال است، صورت میگیرد.
اوایل امسال، پلنت لب ۵۰ میلیون یورو سرمایه دریافت کرد، تا سایتهای تولید بیشتری خارج از هلند تاسیس کند و سبزیجات را بدون علف کش و آفت کشهای سمی، در مقیاس بزرگتری تولید کند. هدف شرکت این است که طی پنج سال آینده، در آمریکا، آسیا و آمریکای لاتین هم توسعه یابد و در ۱۰ سال آینده، ۱۰۰ هکتار مزرعه عمودی در سراسر دنیا درست کند.
مرکز تحقیق و توسعه پلنت لب در شهر «دن بوش» بزرگترین مرکز مزرعه عمودی در دنیا است و از لامپهای LED و طبقههای ساخته شده از پلاستیک فشرده استفاده میکند و گیاهان را در ماده معدنی «ورمیکولیت» پرورش میدهد، در حالی که ریشه آنها در آب است.
اوکرز میگوید: «در هیچ یک از مراحل، دست انسان دخالت ندارد. آبی که مصرف میشود در گردش است و این یعنی قطرهای آب در این فرآیند به هدر نمیرود. در حال حاضر، این سیستم برای پرورش گیاهان برگ دار و گوجه فرنگی بیشترین اثرگذاری را دارد، اما کشت خیار، کدو و همه انواع توتها هم در این سیستم مناسب است؛ و به گفته او، با کم شدن زمان بین کشت و مصرف، ضایعات مواد غذایی به حداقل میرسد و تراکم مواد مغذی، بالاتر از محصولاتی است که به روش سنتی کشت میشوند.
کشاورزی در فضای باز
«اگر در شهر شیشهای به دنیا آمده باشی، در شهر شیشهای هم کار میکنی.» این جمله را کیز ون وین درباره شهر وست لند، در نزدیکی روتردام گفته که ۸۰ درصد زمینهای کشاورزی آن در گلخانههای شیشهای است.
او و دوستش فیلیپ ون آنتورپن، این نظم را بر هم زدند و وست لند را ترک کردند و شرکت «آگرو کر» را در سال ۱۹۹۷ در یک شهر جنوبی راه اندازی کردند؛ منطقهای که به دریا نزدیک است، ساعات طولانی تری آفتاب میتابد و زمستانهایی نه خیلی سرد و تابستانهایی نه خیلی گرم دارد.
آنها در مدت ۲۵ سال، حدود ۲۶۰ هکتار گوجه فرنگی درون گلخانه شیشهای کشت کردند و در حال حاضر ۱۵۰۰ نیروی کار دارند. هدفشان این است که تا سال ۲۰۳۰ این مقدار را دو برابر کنند. این شرکت یکی از نخستین پرورش دهندگان گوجه فرنگی است که نور طبیعی را با نور مصنوعی ترکیب کرد و حالا با تولید ۹۰ میلیون کیلو گوجه، به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان در اروپا تبدیل شده است و تجهیزاتی در مراکش و تونس هم دارد.
گیاه گوجه در کیسههای کوچک ساخته شده از ورقهای پشم سنگ کاشته میشوند که مواد مغذی از طریق آب، به آن وارد میشود. مهمترین دستاورد این شرکت، تغییر شهرت گوجه فرنگی هلندی است که از قدیم، به سفت و بی مزه بودن و سبز بودن هنگام برداشت معروف بود.
- کاهش ۴۲ درصدی صادرات پسته ایران به اروپا
- آیا تجربه تلخ سال ۸۶ برای بازار زعفران ایران مجدد تکرار خواهد شد؟
- رشد ۵۷ درصدی اعتبارات طرحهای عمرانی وزارت جهاد کشاورزی
- برنج در سبد کالاهای اساسی قرار میگیرد
- برگزاری هفتمین نمایشگاه بینالمللی کشاورزی در تهران از امروز
- ایران در صادرات ۲۵ محصول کشاورزی جزو ۲۰ کشور نخست جهان قرار گرفت
- صادرات مازاد محصولات کشاورزی به چین
- تولید برنج سالمتر با لشگر مورچهها
- عوارض صادراتی پیاز به ۱۰۰ درصد افزایش یافت
- هدر رفت آب در بخش کشاورزی؛ ۴ برابر شرب