نرخ ارز، مولفه‌ای مهم بر کاهش قیمت‌ها / مردم چطور کاهش تورم را در سفره خود ببینند؟

به گزارش شبکه خبری اقتصاد خوب، نرخ ارز از مهم ترین متغیرهای اقتصاد کلان شناخته می شود که تغییرات آن بطور گسترده برمتغیرهای اقتصادی نظیر رشد و تورم تاثیر می گذارد. آشفتگی و نوسان در عملکرد این شاخص مبین عدم تعادل در تراز پرداخت ها و اقتصاد محسوب می شود. از این رو تحلیل رفتار نرخ ارز واقعی و تاثیر نوسان های آن به منظور تدوین سیاست هایی برای تعدیل این شاخص همواره توجه کارشناسان و سیاست گذاران اقتصادی را به خود معطوف داشته است.

نرخ ارز به عنوان معیار ارزش برابری پول ملی یک کشور در برابر پول کشورهای دیگر منعکس کننده وضعیت اقتصادی آن کشور در مقایسه با شرایط اقتصادی سایر کشورهاست.  آثار و پیامد حاصل از کاهش نرخ ارز بر شاخص های مهم کلان اقتصادی، مانند تولید ملی و قیمت، متفاوت از افزایش نرخ ارز است. بنابراین، یک پرسش مهم قابل بررسی اثرات متفاوت حاصل از نوسان های نرخ ارز بر شاخص های مهم اقتصادی است.

تغییر نرخ ارز در تغییر قیمت ها، از طریق قیمت کالاهای وارداتی، موثر است. به بیان دیگر، افزایش نرخ ارز افزایش قیمت کالاهای وارداتی و متعاقباٌ تورم قیمت های داخلی را به همراه خواهد داشت.

بررسی رفتار نرخ ارز در اقتصاد ایران با سابقه پر نوسان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. به بیان دیگر هرگاه به تاثیر گذاری نقش این متغیر در کسری بودجه دولت، رشد پایه پولی، نقدینگی، تورم، تراز تجاری…. پرداخته شود، ملاحظه می شود که هر گونه تغییر در نرخ ارز به صورت چشمگیری سایر متغیرهای اقتصادی را متاثر می سازد؛ زیرا از یک سو درآمدهای دولت از محل صادرات نفت نقش عمده ای در اقتصاد کشور دارد و از طرف دیگر وابستگی کشور به واردات منجر به آن می شود که دامنه اثرات این متغیر بسیار فراتر ز یک اثر محدود کوتاه مدت باشد.

بروز نوسان در نرخ ارز منجر به تغییراتی در حجم واردات و صادرات می شود.این تغییرات ترازتجاری تاثیرات زیادی روی حجم تولیدات داخلی، کسری بودجه و نقدینگی و همین طور قیمت های داخلی برجای می گذارد. ازسوی دیگر هرگونه نوسان و نااطمینانی نرخ ارز بر روی قیمت تمام شده تولیدات داخلی موثر می باشد و از این لحاظ می تواند به تشدید شرایط تورمی درکشور دامن بزند.

بر همین اساس، «آلبرت بغزیان» استاد اقتصاد دانشگاه تهران، مهم‌ترین عامل تورم را سبک‌شدن کفه عرضه می داند و می گوید:  عواملی که پشت سر تقاضا وجود دارد، نقدینگی یا حجم پول است، دولت‌ها به صورت مزمن با تزریق پول به خاطر کسری بودجه منجر به افزایش حجم نقدینگی و در نتیجه ایجاد تورم شده‌اند.

در قسمت عرضه یعنی کفه‌ای که سبک شده و قیمت تمام شده را بالا برده، رد پای چندین عامل ر ا می‌توان مشاهده کرد. از جمله این عوامل می‌توان به بحث تحریم‌ها و کمبود قطعات مورد نیاز و مشکلات دسترسی به تکنولوژی بالاتر اشاره کرد. به خاطر تحریم‌ها درآمدهای ارزی کشور کاهش یافته و ارز مورد نیاز صنایع گرانتر شده است.

وی همچنین معتقد است بحث احتکار، موانع کسب و کار، موانع رشد تولید و بحث ناکارآمدی و سوءمدیریت از دیگر عواملی است که باعث خواهند شد عرضه به موقع صورت نگیرد. بنابراین کاهش عرضه مهم‌ترین دلیل افزایش قیمت تمام شده است.

بر اساس این گزارش، با توجه به اینکه متاسفانه پابه‌پای تورم در سال‌های گذشته شاهد ریزش ارزش ریال بوده‌ایم. این سوال پیش می آید که آیا این سیر تورم و ریزش ارزش پول ملی در انطباق کامل با هم بوده یا خیر؟ به نظر می رسد نرخ ارز به دلیل کمبود عرضه و جایگزینی دلار به جای بسیاری از کالاها افزایش پیدا کرد در نتیجه افراد برای اینکه از کاهش قدرت خریدشان با ریال جلوگیری کنند، متقاضی خرید دلار می‌شوند. در واقع ارز را جایگزینی انتخاب کردند که بتوانند از مایملک و قدرت خریدشان در برابر تحولات محافظت کنند.

در حرکت از سمت تحولات نرخ ارز به سمت تورم یک علت و معلول وجود دارد. وقتی افزایش قیمت‌ها رخ می‌دهد برخی معتقدند که تورم روی نرخ ارز اثر می گذارد یعنی آن نرخ واقعی ارز از طریق اختلاف تورم خارج و داخل باید تغییر کند اما چون در ایران تورم داخل معمولا از خارج بیشتر بوده، نرخ ارز خارجی بالا می‌رود و ارزش خارجی پول ایران هم تضعیف می‌شود. بنابراین باید گفت این معادله‌ای دوسویه است. البته به نظر من سیر حرکت بیشتر از سمت نرخ ارز به سمت تورم است.

تاثیر نوسان های نرخ ارز بررشد اقتصادی و نرخ تورم

مطالعه های کاربردی در مورد کشورهای در حال توسعه نشان می دهد استفاده از سیاست کاهش ارزش پول اثرات مختلفی بر تراز پرداخت های در حال توسعه داشته است. سیاست کاهش ارزش پول زمانی می تواند کسری تراز پرادختها را تصحیح نماید که بازار ارز از ثبات نسبی برخوردار بوده و سیاست هایپولی و مالی نیز متعاقبا تعیین شده باشد و در حالت انبساطی قرار نداشته باشند.

رحمان سعادت، یکی از کارشناسان اقتصادی نیز معتقد است یکــی از موضوعات مهمی که در موضوع کاهش نرخ تورم و کاهش اثر تورم روی قیمت ها همواره به عنوان یک علامت سوال و پرسش مهم از سوی اقشار مختلف جامعه بخصوص طبقه ضعیف و آسیب پذیر مطرح می شود، این است که چرا علی رغم اینکه دولت ها مدعی کاهش نرخ تورم هستند این مقوله به خودی خود در کاهش قیمت کالاها سفره مردم دیده نمی شود.

وی می گوید: بی شک مساله مهمی که در این موضوع تاثیر گذار است مساله کاهش نرخ ارز و به تبع آن ثبات اقتصادی است. در صورتی که دورنمای قابل توجهی از ثبات اقتصادی وجود داشته باشد، ضمن اینکه ثبات ارزی برای مدت طولانی در بازار و نظام ارزی کشور حکمفرما باشد، قطع به یقین فعالان اقتصادی و تولید کنندگان به این موضوع اقبال نشان می دهند و سرمایه ها به سمت فعالیت های مولد حرکت می کند، نتیجه چنین فرایندی عرضه بیشتر کالا وپاسخگویی درست و درخور به تقاضای کالا در جامعه
اســت.

این اقتصاددان می افزاید: البته لازم به ذکر است در حال حاضر نیز تقاضا بــرای کالا وجود دارد اما به دلیل بالا بــودن قیمت ها و عدم قدرت خرید مردم این امکان به پایین ترین حد خود رســیده و مردم قادر به پاسخگویی به تقاضای خود برای خرید و تامین کالاهای اساسی و مورد نیاز خود نیستند، پس این فرمول زمانی ختم به نتیجه می شود که نرخ کالا با قدرت خرید مردم برابری کند یا حتی قدرت خرید مردم از نرخ کالا برتری داشته باشد.

بنابراین بر اساس این مولفه، درمی یابیم نرخ ارز مولفه مهم و تاثیر گذاری بر کاهش قیمت هاست، البته مقدمه ثبات نرخ ارز تلاش ها و سیاست گذاری های درست در حوزه سیاست خارجی و اقتصادی برای ایجاد آرامش در فضای کلی حاکم بر اقتصاد کشور است. اگر این موضوع به سرانجام برسد قطع به یقین به تدریج در گذشت زمان نه چندان طولانی شاهد ثبات در قیمت ها و به نسبت بهبود وضعیت شاخص های اقتصادی شاهد کاهش قیمت ها و پدیدار شدن آثار کاهش نرخ تورم در سفره و معیشت مردم خواهیم بود.

نااطمینانی تاثیرات حاصل از نوسان های نرخ ارز واقعی باید به عنوان یک مسئله مهـم از سوی سیاست گذاران اقتصادی مد نظر قرار گیرد و با اعمال سیاست های مناسب فضای مطمئن بـرای رشد تولید و کنترل تورم حاصل گردد. در دنیای کنونی نیز نظام تثبیت و میخکوب نرخ ارز منسـوخ شـده است و کارایی لازم را ندارد و اغلب کشورها نیز از نظام شناور با درجاتی متفـاوت از انعطـاف بهـره مـیبرند. بنابراین لازم است برای کاهش نااطمینـانی نـرخ ارز واقعـی در نظـام شـناور، سیاسـت هـای مناسـب ارزی، پولی ومالی به صورت هماهنگ و با در نظر گرفتن تمامی جوانب طراحی شوند.

نوشته شده توسط: news1